การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

อ.จีรวุฒ ล้วนกลิ่นหอม

คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์

การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ คือการจัดการสอนที่ส่งเสริมพัฒนาการของผู้เรียนด้านการเรียนรู้ การจัดการ และการพัฒนาตนเอง นอกจากนี้ยังกำหนดชัดเจนว่า การบูรณาการคุณธรรมจริยธรรม การพัฒนา ความรับผิดชอบ การทำงานกลุ่ม ความเสียสละ จะทำด้วยวิธีการใด สอดแทรกหรือบูรณาการในแผนการสอนได้อย่างไร
ผู้สอนจะเปลี่ยนบทบาทจากผู้บอกวิชาเป็นผู้จัดการให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากเพื่อจากสื่อสิ่งพิมพ์ โทรทัศน์ วีดีทัศน์ อินเตอร์เน็ต สภาพจำลอง กรณีศึกษา สถานการณ์จริงหรือจากภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยหลักการนี้ ผู้เรียนจะได้รับประโยชน์มากกว่าการเรียนจากการฟังการ “บรรยาย” ของอาจารย์อย่างเดียว เพียงร้อยละ 10 เท่านั้น

แผนภูมิการเรียนรู้ของผู้เรียน
10 tell
20 show
70 do
I hear, I forget
I see, I remember
I do, I understand

การพยายามหาวิธีการให้ผู้เรียนได้เรียนรู้มากขึ้นในเวลาที่เท่ากัน จึงต้องอาศัยการวางแผนที่รัดกุม การที่คิดว่าสอนเองจะเร็วกว่าการให้ผู้เรียนพยายามเรียนจากวิธีการอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การนั่งฟังอาจารย์สอนเป็นการเสียเวลา และทำให้สอนไม่ทันเป็นความเข้าใจผิดอย่างมาก ดังนั้นเวลาที่ใช้ไปในแต่ละคาบจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้สอนจะต้องวางแผนใช้อย่างคุ้มค่า มีความหมาย

ตัวอย่างของการใช้เวลาไม่คุ้มค่า เช่น การเช็คชื่อโดยขานชื่อทีละคน ผู้สอนจะต้องคิดวิธีการที่ย่นเวลาการเช็คชื่อ เช่น เช็คชื่อเป็นกลุ่ม ให้หัวหน้าเช็คชื่อให้ ให้ส่งงานช่วง 5 นาทีท้ายชั่วโมง หรือใช้วิธี อื่น ๆ ที่จะประหยัดเวลาได้
การให้งาน แทนที่จะเสียเวลาอธิบาย 50 นาที ให้พิมพ์ขั้นตอนการทำงานมาเลย ใครไม่เข้าใจไปอธิบายกันนอกห้อง
การวางแผ่นใส รอให้นักศึกษาจดทีละแผ่น ผู้สอนควรพิมพ์รายละเอียดแจกท้ายชั่วโมง แทนที่จะรอให้นักศึกษาจด
การรายงาน แทนที่จะให้นักศึกษา 10 กลุ่ม รายงานทีละกลุ่ม หัวข้อเรื่องเดียวกัน ให้แบ่งหัวข้อแตกต่างกัน เพื่อให้นักศึกษาเกิดการเรียนรู้เพิ่มขึ้น
การติดยึดกับการบรรยาย เกรงนักศึกษาจะไม่รู้เรื่องทั้ง ๆ ที่เรื่องที่บรรยาย มีหัวข้อเหมือนกับเอกสารคำสอนทุกประการ

สรุปการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ต้องมีการวางแผน กำหนดจุดประสงค์ สาระ เวลา วิธีการที่ชัดเจน ว่าจะให้ผู้เรียนพัฒนาการเรียนรู้ ความคิด ศักยภาพ ในช่วงใด เวลาใดที่การสอนต้องมีการกำหนดให้ผู้เรียนเรียนรู้จากแหล่งการเรียนหลากหลาย มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนกับผู้สอน ผู้เรียนกับผู้เรียน โดยผู้สอนจะต้องเป็นผู้จัดการสร้างบรรยากาศของการเรียนรู้ กระตุ้นให้ผู้เรียนเรียนรู้ด้วยวิธีการ และสื่อต่าง ๆ เปิดโอกาสให้พูด อภิปราย ถกเถียง หาข้อสรุป เรียบเรียง และประมวลความรู้ ในการทำงานร่วมกับผู้อื่น เป็นผู้นำ ผู้ตามที่ดี สื่อสารกับผู้อื่นได้ ปรับตัวได้ในสังคมที่แตกต่างกัน

สรุปการสอนเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญโดยสรุปมีหลักการดังนี้
1. ผู้เรียนต้องเรียนอย่างกระฉับกระเฉง กระตือรือร้น ด้วยตนเองมากกว่าการนั่งฟังอาจารย์สอน
2. ผู้เรียนควรมีโอกาสเรียนรู้จากแหล่งหลากหลาย เช่น จากสภาพจริง การสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญในศาสตร์นั้น จากวีดิทัศน์ โทรทัศน์ บริษัท เพื่อน
3. อาจารย์ต้องเปลี่ยนบทบาทจาก ผู้บอกวิชา (บรรยาย) เป็นผู้จัดการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้
4. ส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนกับผู้เรียน ปฏิสัมพันธ์ระหว่างอาจารย์กับนักศึกษา
5. ส่งเสริมการคิดที่ลึกซึ้ง
6. ส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม
7. อาจารย์ไม่จำเป็นต้องให้รายงานทุกกลุ่ม แต่ให้ส่งงานกลุ่มมาเพื่อเช็คชื่อ อาจารย์ไม่ควรสอนซ้ำกับที่นักศึกษาได้รายงานไปแล้ว ควรเพิ่มเติมประเด็นที่ขาดไป
8. การออกคำสั่งให้ทำงานกลุ่มแต่ละครั้ง มีคำสั่งให้ชัดเจน ใช้เวลาเท่าใด พิจารณาอะไร ตอบอย่างไร ส่งงานอย่างไร รายงานอย่างไร คำสั่งอาจารย์ควรเตรียมใส่แผ่นใส หรือพิมพ์แจก ทำให้ไม่เสียเวลากับการอธิบายคำสั่ง
9. ติดตามการเรียนของผู้เรียน ใครขาดเรียนบ่อย ๆ ใครที่พื้นฐานอ่อน คะแนนสอบย่อยดีขึ้นหรือไม่การเก็บข้อมูลดังกล่าวแล้วนำมาเรียบเรียงเป็นรายงาน ถือเป็นงานวิจัยในชั้นเรียน